HORTENSIA VERZORGING : TIPS en ADVIES

Welke hortensia's kan je in jouw tuin aanplanten ?

Los van de eigen voorkeur en smaak zijn er ook een paar objectieve zaken die mede bepalen welke Hortensia je kan kiezen

De regio waarin je woont en zijn klimaatzone !In Vlaanderen is het klimaat meestal heel wat milder dan in Wallonië of het noorden van Nederland , aan de kust zijn de winters ook veel zachter dan in het binnenland. Tuineigenaars in het binnenland , kiezen best voor soorten waar bij vermeld staat ' zeer goed winterhard' ,komen de hortensia's op een goed beschutte plaats te staan, dan kan je gerust ook voor de gewone ‘goed winterharde’ soorten kiezen . Hortensia’s die als matig of redelijk winterhard aangegeven zijn hou je dan best als kuipplant, je kan ze dan in de winter op een goed beschutte onverwarmde of matig verwarmde plaats onderbrengen.

Pluimhortensia’s (Hydrangea paniculata) , Eikenblad hortensia’s ( Hydrangea quercifolia), Hydrangea arborescens ( ‘Annabelle’) , Hydrangea serrata en Hydrangea Heteromalla zijn in ons klimaat gegarandeerd 100% winterhard , de meer klassieke macrophylla soorten met bolvormige of platte bloemen zijn niet allen 100% winterhard..., een aantal zijn immers in de eerste plaats ontwikkeld voor de snijteelt (snijbloemen) én niet geselecteerd op goede winterhardheid.

Hoe zonnig is de standplaats (in de zomer) , wanneer krijgen de planten zon en hoeveel uren ?

Op een standplaats die van de hele dag in de zon baadt , kies je eigenlijk best voor een pluimhortensia (Hydrangea paniculata) , die voelen zich goed in hun sas in de volle zon en verlangen ook minder water dan de andere soorten . Op een standplaats waar ’s avonds of s’morgens de zon schijnt en voldoende licht is , dan kan je kiezen uit het volledige gamma .

In voldoende vochthoudende grond ( door druppelbevloeing of andere watergift) kan men ook tal van macrophylla en serrata types aanplanten, op onze plantenfiches staat aangegeven of de plant tegen volle zon kan.

Op te schaduwrijke plaatsen ,met weinig licht en zon , zullen de meeste Hortensia’s er na een tijd slap en slungelig uitzien én bovendien weinig of geen bloei vertonen. Toch zijn er ook uitzonderingen . Hydrangea arborescens verdraagt volle schaduw, maar zal iets minder uitbundig bloeien, Hydrangea macrophylla ‘Veitchii’ doet het ook behoorlijk en bloeit nog tamelijk goed. De klimhortensia (Hydrangea anomala ssp.petiolaris) zal ook tegen een noordermuur rijkelijk bloeien.

Over welke grond beschik je ? Wie over een zeer kalkrijke grond ( vb. Klei) beschikt zal zijn grond moeten verbeteren . Hortensia’s groeien best in zure of neutrale grond ( PH 4,5 tot 7 ) In grond met een PH boven de 7 (kalkrijk) kunnen gebreksverschijnselen optreden, de planten kunnen niet langer ijzer of aluminium uit de bodem opnemen en er ontstaat chlorose (geel-groene bladeren ) . Tijdelijk kan je dit opvangen door ijzerchelaat ( te geven, permanent door je PH te verlagen door turf in de grond te werken of een laag dennenaalden in te werken.

Hoe en wanneer moet ik mijn Hortensia’s snoeien ?

Hier bestaan tal van misverstanden over, het is belangrijk dat je weet met welk type Hydrangea je te maken hebt. Deze die bloemen maken op nieuw (éénjarig) hout (paniculata, arborescens), mag je in de vroege lente snoeien. Hydrangea’s die bloeien op meerjarig hout (macrophylla, quercifolia, dienen in principe niet gesnoeid te worden , het volstaat om in de maand april de oude bloemen te verwijderen en eens alle takken mooi uitgelopen zijn , eventuele dode takken te verwijderen . Twijfel je of een tak wel dood is , schraap dan even licht met de vingernagel aan de tak , zie je groen onder de bast , dan is het nog een levende tak, zie je bruin dan is het een dode.

Voor meer info over het snoeien van Hortensias – klik hier .

Waarom verandert mijn roze Hydrangea van kleur ?

De bloembollen van de 'roze' Hydrangea macrophylla soorten bevatten het pigment delphinidine en kunnen we met de nodige zorgen ook mooi blauw kleuren.

Er zijn 2 belangrijke voorwaarden - eerst en vooral dient de Hortensia in een zure bodem te staan PH 4 - 5,5 max. , verder moet de grond ook voldoende ijzer of aluminium bevatten. In te kalkrijke grond verbinden de kalk en ijzer zich waardoor deze niet langer voor de plant beschikbaar is. Gebruik dus bij de aanplant zure grond, heidegrondmengsel en geef eind augustus en midden maart een dosis aluin (aluminiumsulfaat) aan de plant (kan opgelost worden in gietwater of gestrooid worden rondom de plant). Nu kan het gebeuren dat met der tijd je blauwe hortensia weerom richting violet of zelfs roze gaat , meestal is dit omdat er bv. teveel compost of organische mest toegevoegd is ( werkt alkalisch) , met leidingwater (kalkrijk) water gegeven wordt of gewoon omdat je vergeten bent de jaarlijkse aluinbeurten toe te dienen.

Witte bloembollen veranderen niet onder invloed van zure of kalkrijke grond.

Ook rood bloeiende Hortensia’s zullen nauwelijks veranderen onder invloed van de zuurtegraad van de grond en de toegift van aluminiumsulfaat, de dosis aluin die men zou moeten toedienen om een serieuze verkleuring te krijgen is zo hoog dat hij dodelijk zou zijn voor de plant.

Hoe kan ik mijn Hortensia’s drogen ?

Vele Hortensia's hebben de bijzondere gave dat hun bloemen bij het uitbloeien decoratief blijven, het langzaam verbleken geeft soms een bijzondere schoonheid. Op dit moment van langzame uitbloei is het mogelijk door gericht te gaan drogen om deze bloemen in boeketten en bloemstukken te gaan toepassen, de bloemen gaan dan bij aanraking ahw knisperen..

Er bestaan een viertal methodes : Bewaren en drogen door ontrekken van water, drogen via silicagel , drogen met glycerine, drogen met lucht.

Meer informatie over het drogen van Hortensia's

Hoe moet ik mijn Hortensia bemesten ?

Net als alle andere sierheesters heeft ook de Hydrangea nood aan een evenwichtige en gezonde voeding, rijpe compost, organische mest (gerijpte koemest - geen paardemest) bevat de noodzakelijke stoffen voor de Hydrangea en bevat bovendien niet teveel stikstof . Mest met een te groot stikstof gehalte (hoog cijfer N ) geeft slappe, slungelige, opgeschoten planten, veel bladgroei , maar weinig bloei.

Er bestaat ook speciale hortensiamest met laag stikstofgehalte, voldoende Kali en Fosfor en vaak ook wat ijzer en magnesium om in kalkrijke gronden chlorose tegen te gaan. Bemest uw hortensias bij voorkeur begin augustus , deze maand worden immers de bloemen voor volgend jaar aangemaakt bij de meeste soorten en een tweede maal midden tot eind maart als de dagen wat warmer worden en de planten weer beginnen groeien.

Geef nooit teveel mest in een beurt , beter is het een paar keer een kleine hoeveelheid geven.

Blauwe hortensia's dien je in regel wat minder bemesten, de kleur wordt dan nog intenser. Wanneer blauwe hortensia's te veel stikstof ter beschikking hebben nemen ze minder aluminium op ( met als gevolg een minder intense blauwe kleur).

Hoe en wanneer plant ik best Hortensia’s ?

Hortensia’s worden thans bijna altijd in pot (container) verkocht, dus kan je ze in principe op ieder moment van het jaar ( als de grond niet bevroren is ) planten.

Hou er rekening mee dat vele Hortensia’s geforceerd worden om vroeger of later te bloeien ..., wie in een tuincentra of bloemenzaak in oktober een volop in bloei staande plant koopt, doet er beter aan deze nog niet in volle grond te zetten , maar op een vorstvrije plek te overwinteren , deze planten zijn immers helemaal niet afgehard of klaar voor de winter....

De Hortensia's op onze kwekerij zijn niet geforceerd , traag opgekweekt en zodus voldoende afgehard en mag je gerust ook in de herfst aan planten , de grond is nog warm en de struik zal tegen volgende zomer , goed geworteld zijn en beter droogtebestendig dan bij aanplant in april of mei. Planten die in de herfst aangeplant worden hebben een jaar voorsprong op planten die in de zomer aangeplant worden.

Hou goed rekening met de volwassen afmeting van je gekochte Hydrangea, dat kleine plantje in zijn 3L potje wordt immers op korte tijd een flinke baas, de meeste hortensia soorten worden immers reeds na 5 jaar breder dan 1m , zorg dus voor voldoende afstand tot de andere planten in je tuin. Naargelang de variëteit zal dit steeds schommelen tussen de 0,8m en 1,3 m, wie 1m afstand in acht neemt zal meestal niet voor verrassingen komen te staan.

Praktisch : het aanplanten van hortensia's.

Maak een plantgat van minimum ca 3x het volume van de pot, maak de bodem en wanden van het gat voldoende los, vul de bodem met een goede laag lichtzure grond . Haal de Hydrangea uit zijn container en maak voorzichtig de wortels onderaan en opzij wat los, zet de plant in het gat en zorg er voor dat de plant net even diep staat als op de kwekerij in zijn pot, vul de ruimtes van het plantgat met een mengeling van de uitgegraven grond en lichtzure potgrond (heidemengsel) , druk de grond rondom de kluit (plant )stevig aan zodat er geen luchtgaten (holle ruimtes) ontstaan. Stamp echter niet met de voeten op de plantkluit zelf, het zijn de ruimtes er rondom die je moet aandrukken. Giet de plant daarna rijkelijk aan .

Tip: op een behoorlijk droge standplaats kan het handig zijn om in het plantgat onderin een dosis Terracottem of Waterkristallen aan te brengen , deze zuigen zich immers vol met water en geven dit in periodes van droogte weer langzaam af aan de plant. Ook een dosis bentoniet ( zuur kleimineraal) doorheen de grond mengen kan de watergift gevoelig reduceren. Lees ook : hortensia's tijdens droge, warme zomers.

Welke soort Hortensia heb ik ?

De soort Hortensia is meestal makkelijk te bepalen (zie onze pagina over de soorten) , de cultivar of variëteit juist bepalen is soms des te moeilijker. Vooral bij tal van bolhortensias of Hydrangea met vlakke bloemschermen is dit niet altijd zo evident. Het uitzicht van een Hydrangea verandert immers voortdurend gedurende het seizoen, de kleur van roze of blauwe soorten wordt sterk beïnvloedt door de zuurtegraad van de grond, het verkleuren van het blad hangt samen met voldoende zonlicht....

Geen twee foto’s van een hortensia zijn identiek, tenzij ze van de zelfde plant op het zelfde moment en zelfde locatie genomen zijn uiteraard.

Maar in tal van boeken en ook onze website vindt je gedetailleerde uitleg over de bloemkleur, grote van de bloemen, hoogte, breedte, bloeiperiode, bladvorm, de groeiwijze van de struik ( opgaand, compact, bossig = stevig dicht vertakt enz..) Met een meer geoefend botanisch oog kan je ook de bloemblaadjes gaan inspecteren, zijn ze gaafrandig of juist gekarteld, staan ze mooi uit elkaar of overlappen ze elkaar, hoeveel steriele bloemblaadjes staan er rond de fertiele binnenbloempjes, de bladvorm inspecteren, hoe sterk gezaagd zijn de bladeren , hoe zijn ze generfd enz...

Waarom bloeien mijn Hortensia's niet ?

Het is ongelooflijk hoeveel indianenverhalen op internetfora de ronde doen ..., maar wat zijn dan de echte redenen ?

In eerste instantie gaat het vaak om verkeerde snoei , tal van hortensia’s bloeien immers op meerjarig hout . Heel wat tuinliefhebbers kunnen het niet laten om in de herfst hun snoei-ijver op de hortensia los te laten en deze tot de grond terug te snoeien. Macrophylla - en serrata soorten maken echter reeds in augustus hun bloemknoppen voor volgend jaar aan , deze zitten net onder de oude bloemen, als je dan in de herfst alles wegsnoeit, zit je het komende jaar zonder bloemen. Voor juiste snoei instructies klik hier.

Een tweede punt is het vervriezen van de bloemknoppen tijdens de winter en vooral bij late nachtvorst in de lente. Vooral macrophylla soorten zijn daar vrij gevoelig voor. Je kan je planten tijdelijk beschermen met vliesdoek, dit is heel goedkoop en makkelijk rond de plant aan te brengen , het laat bovendien, licht, lucht en wat water door . Een truc die nogal wat kwekers toepassen is de planten in de avond stevig met water benevelen, dit water bevriest en vormt een isolatielaagje rond de bloemknoppen .

Wie dit beschermen teveel van het goede vindt, zet beter serrata soorten of herbloeiende soorten macrophylla , deze maken ook op het nieuwe hout bloemen aan : vb. Endless Summer, Semperflorens, Bouquet Roze, All summer Beauty of gewoon superwinterharde soorten zoals bv. Hydrangea macrophylla ‘Ursula’ .

Een derde mogelijkheid is een te schaduwrijke standplaats , heel wat soorten die minder dan 2-3 u zon krijgen maken weinig tot geen bloemen aan .

Een vierde mogelijkheid is dat je de plant door bemesting een te hoge dosis stikstof toegedient hebt, gebruik daarom steeds met mate een aangepaste (hortensia) meststof met een niet te hoog stikstof gehalte en voldoende Fosfor en Kali , aangevuld met magnesium en ijzer ...

Een vijfde mogelijkheid is dat het hier om nog niet zo lang aangeplante nieuwe hortensia's uit het commercieel circuit gaat . Bij de grote bedrijven worden de planten niet alleen in een koelcel gestopt om geforceerd vroeger te bloeien, maar ook nog eens met groeiremmers behandeld om uitzonderlijk rijkelijk te bloeien. Het duurt nadien wel soms tot 2 jaar voor deze planten opnieuw een rijkelijke, natuurlijke bloei ten toon spreiden.

Moeten alle Hydrangea (hortensia's) in de winter beschermd worden ?

Een aantal soorten zoals de H. serrata, H. heteromalla, H. arborescens, H.quercifolia en H. paniculata zijn voldoende winterhard om in onze klimaatzones zonder veel schade de winter door te komen .

Hydrangea macrophylla , met de klassieke bolhortensia's en hortensia's met vlakke bloemschermen , zal in regel baat hebben bij een aangepaste winterbescherming. Het zijn immers van nature 'kustplanten', die in een zacht klimaat gedijen ( Japan, China, Korea...)

Zet ze op een beschutte standplaats, liefst niet blootgesteld aan gure winden ( oosten, noorden) of bescherm ze in strenge vorstperiodes met vliesdoek , bij jonge planten zal een flinke laag denneschors of naalden de wortels voldoende beschermen en bovendien de onkruidgroei remmen én de verdamping in de zomer reduceren, waardoor je minder frekwent dient aan te gieten.

Opgelet : bij H.paniculata (pluimhortensia) H. heteromalla, H. quercifolia er steeds voor zorgen dat de mulchlaag NIET tot tegen de stam komt , anders krijg je wellicht zwamvorming (champignons) ...

Hydrangea involucrata : licht gevoelig voor vorstschade, best wat te beschermen, Hydrangea aspera : de jonge twijgen die niet voldoende afgehard waren kunnen wat invriezen, herstelt zich meestal wel tijdens het seizoen.

Waarom kleuren de bladeren van mijn Hortensia niet rood in de late zomer en herfst ?

Een aantal Hydrangea variëteiten beschikt in voldoende mate over de stof anthocyaan (rode kleurstof) om tijdens de lente en late zomer en herfst een mooie rode bladkleur te ontwikkelen , voor serrata types , eikenbladhortensia's en sommige macrophylla's (vb. 'Merveille Sanguine') beschikken over deze extra troeven.

Had uw Hydrangea op de kwekerij deze mooie rode bladkleur en krijgt hij dit bij u thuis niet langer, dan staat de plant wellicht te veel in de schaduw..., min. 4-5 uur zon per dag zijn immers nodig om deze mooie herfstkleuren te bekomen.

Waarom wordt mijn hortensia veel hoger (en breder) dan op het etiket staat ?

Op plantenlabels vermelde hoogte en breedte zijn steeds gemiddelde waarden, de hoogte van de planten is ook sterk bepaald door de standplaats (hoeveelheid licht, zon, droogte, voeding)

1. Onder diepwortelende bomen zal iedere hortensia meestal gevoelig hoger worden , hij zal letterlijk naar het licht rijken, a.h.w etaleren. Hij kan dan soms 40-50cm hoger dan gemiddeld uitgroeien. Onder ondiep wortelende bomen zal de groei door de concurrentie met de boomwortels meestal beperkt blijven, maar zal ook veel meer water gegeven dienen te worden.

2. Het zelfde kan gebeuren bij veel schaduw van gebouwen , de plant rijkt naar de lichtbron en wordt hoger dan de gemiddelde hoogte !

3. Diezelfde plant die onder diepwortelende bomen 1,5 tot 2m hoog wordt , zal in de volle zon vaak beduidend lager en compacter blijven (omwille van zelfbehoud, minder verdamping )

4. Rekening houdend met de bovenvermelde factoren hebben we een lijst gemaakt met de kleinblijvende hortensia's (hydrangea's) .

Hortensia's planten : belangrijke tips en enkele veel voorkomende anecdotes en verhalen over foute keuze, verkeerde aanplanting en standplaats.

Hortensia's in droge en warme zomers - tips en advies